Ukrayna’daki savaşın uzaması, özellikle klasik topçu mühimmatı ve füze başlıklarında kritik öneme sahip trinitrotoluen (TNT) arzını küresel ölçekte zora soktu. Son dört yılda TNT fiyatları dört katına çıkarken, ABD hükümetinin kilogram başına yaklaşık 40 dolar ödemek zorunda kaldığı bildiriliyor.
ABD’li üreticilerde alarm
ABD merkezli Global Ordnance firmasının yetkilisi Johnny Summers, içinde bulundukları durumu şöyle özetledi:
“2020–2022 yılları arasında Ukrayna’daki Zorya fabrikasından 2 bin ton TNT ithal ettik. Ancak savaşın başlamasıyla bu tedarik tamamen durdu. Şimdi alternatif kaynaklar bulmak için yoğun çaba harcıyoruz.”
Summers, yalnızca fiyat artışlarının değil, üretim kapasitesindeki daralmanın da Batı’nın Ukrayna’ya sağladığı mühimmat desteğini zora soktuğunu vurguladı.
Küresel tedarik zincirinde dar boğaz
TNT, nitroselüloz gibi kritik patlayıcı bileşenlerin üretimi, çevresel kısıtlamalar ve güvenlik gerekçeleri nedeniyle dünya genelinde sadece sınırlı sayıdaki tesiste yapılabiliyor. Bu durum, savaşın küresel tedarik zincirinde telafisi zor boşluklar yaratmasına yol açtı.
Rusya daha avantajlı
Uzmanlara göre, Batı’nın yaşadığı bu darboğaz Rusya’yı aynı ölçüde etkilemiyor. Zira Moskova, hâlâ Sovyet döneminden kalan üretim tesislerini kullanabiliyor ve hammadde kaynaklarına erişim imkânını sürdürüyor.
Uzun vadeli çözüm arayışları
ABD ve Avrupa’daki savunma sanayii şirketleri, TNT’ye alternatif olabilecek yeni patlayıcı formülleri geliştirme ve üretim kapasitesini artırma çalışmaları yürütüyor. Ancak sektör temsilcileri, kısa vadede sorunun çözülemeyeceğinive 2025 sonrasında Batı’nın mühimmat üretiminde gecikmeler yaşanabileceğini belirtiyor.