Türkiye’de 5G teknolojisinin öncülerinden biri olan İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) Rektör Yardımcısı Prof. Dr. Lütfiye Durak Ata, nisan ayından itibaren ülke genelinde kullanıma sunulacak 5G ağının şehirlerde ve tüm sektörlerde dönüşüm sağlayacağını belirtti.
İTÜ, 15 Nisan 2024’te 5G altyapısına geçerek bu teknolojiyle tanıştı ve bu alanda öncü kurumlar arasında yer aldı. Prof. Dr. Ata, 5G’nin sunduğu yüksek bant genişliği, düşük gecikme süresi ve yoğun makine tipi haberleşme kapasitesi sayesinde Türkiye’de akıllı şehir uygulamalarının yeni bir seviyeye taşınacağını ifade etti.
5G altyapısının veri toplama, büyük veri analizi, karar destek sistemleri ve yapay zekâ gibi teknolojilerle birleştiğinde şehirleri daha güvenli, verimli ve duyarlı hale getireceğini vurgulayan Ata, 5G’nin Türkiye’nin akıllı şehirler vizyonunda hızlandırıcı bir rol üstleneceğini söyledi.
Akıllı ulaşım ve enerji verimliliğinde yeni dönem
Prof. Dr. Ata, trafik yönetiminde araçlar, altyapılar ve yayalar arasında anlık iletişimin sağlanmasıyla trafik yoğunluğuna dinamik yanıt verilebileceğini, kazaların azalacağını ve akışın daha verimli hale geleceğini ifade etti. Uzaktan sürüş ve otonom araçlar için gereken güvenilir veri iletiminin 5G ile mümkün olacağını, bunun da ulaşım süresini kısaltıp yakıt tüketimini optimize edeceğini dile getirdi.
Enerji verimliliğinde de 5G’nin önemli bir rol oynayacağını belirten Ata, yüksek bağlantı kapasitesi ve düşük gecikme ile veri toplayarak dinamik şebeke yönetiminin sağlanabileceğini kaydetti. Ayrıca yenilenebilir enerji santralleriyle tüketim noktaları arasında entegrasyon ve otomasyonun gelişeceğini, bu sayede enerji verimliliğini artırıcı yöntemlerin uygulanabileceğini belirtti.
Afet yönetimi ve kentsel dönüşümde 5G etkisi
Ata, 5G teknolojisinin afet yönetiminde kritik öneme sahip olacağını, erken uyarı sistemlerinin güçleneceğini, sel sensörleri ve orman yangını kameraları gibi kaynaklardan gelen verilerin gecikmeden yetkililere ulaşacağını söyledi. Ağ dilimleme (network slicing) özelliğiyle afet anlarında özel ve güvenli iletişim kanallarının oluşturulabileceğini ifade etti.
Kentsel dönüşüm süreçlerinde ise 5G altyapısının, binalara yerleştirilen sensörler aracılığıyla yapıların durumunun sürekli izlenmesine imkân tanıyacağını ve şehirlerin dijital ikizlerinin oluşturulabileceğini aktardı. Toplanan anlık verilerle imar planlarının ve altyapı yatırımlarının daha veriye dayalı şekilde yapılabileceğini, bunun da sürdürülebilir ve yaşanabilir şehirler için önemli bir adım olduğunu belirtti.
Siber güvenlik ve 6G hazırlıkları
Prof. Dr. Ata, 5G’nin getireceği veri kapasitesi ve nesnelerin interneti (IoT) cihazlarının artışıyla birlikte siber güvenliğin daha da önemli hale geldiğini vurguladı. Akıllı şehirlerde milyonlarca cihazın güvenli biçimde iletişim kurabilmesi için güçlü şifreleme, kimlik doğrulama, düzenli yazılım güncellemeleri ve güvenli bağlantı protokollerinin gerekli olduğunu söyledi.
Ata, 5G’nin üretimden enerjiye, eğitimden sağlığa birçok sektörde dönüşüm yaratacağını, bu sayede toplumun ve ekonominin gelişerek yaşam kalitesinin artacağını dile getirdi.
Mobil iletişim teknolojilerinde genelde her 10 yılda bir büyük adım atıldığını belirten Ata, AR-GE, standartlaşma ve prototipleme çalışmalarının ardından ticarileşme sürecinin geldiğini, 2030’larda ise 6G ve yapay zekâ destekli ağların hayatımıza gireceğini ifade etti. Şu anda 5G’de ağ verimliliğini artırmak ve enerji tüketimini azaltmak için yapay zekâ temelli çözümler geliştirildiğini, 6G’de ise yeniden yapılandırılabilir akıllı yüzeyler, uydu destekli iletişim ve bütünleşik algılama sistemleri gibi yeniliklerin öne çıkacağını söyledi.
İTÜ’de 5G ile otonom otobüs dönemi
Ata, İTÜ Ayazağa Yerleşkesi’nin Türkiye’nin 5G ağına sahip ilk kampüslerinden biri olmasının büyük bir sorumluluk ve gurur kaynağı olduğunu ifade etti. Özel sektör ve akademi işbirliğiyle oluşturulan açık alan 5G ağı sayesinde araştırma, geliştirme ve test çalışmalarının hız kazandığını belirtti.
5G’nin düşük gecikme süresinin, kampüs içinde geliştirilen otonom otobüs projesinde test edildiğini aktaran Ata, ayrıca cihazlar arası iletişim, yüksek veri aktarımı, akıllı şehir uygulamaları, ekolojik izleme ve erken uyarı sistemleri üzerine çalışmaların devam ettiğini söyledi.