Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’na bağlı Türk Patent ve Marka Kurumu (TÜRKPATENT), Türkiye’de fikri mülkiyet haklarının korunması, geliştirilmesi ve inovasyon ekosisteminin güçlendirilmesi için çalışmalarını aralıksız sürdürüyor.
Patent ve marka başvurularının daha hızlı, şeffaf ve erişilebilir hale getirilmesine yönelik adımlar, kurumun hizmet kalitesini artırırken başvuru sahiplerine de önemli kolaylıklar sağladı. Son yıllarda dijitalleşme, yapay zekâ destekli süreçler ve yeni hizmet modelleriyle desteklenen sistemler sayesinde Türkiye’nin hem ulusal hem de uluslararası alandaki rekabet gücü yükseldi. TÜRKPATENT’in gerçekleştirdiği yenilikler girişimciler, yatırımcılar ve araştırmacılar için daha etkin bir hizmet ortamı sunuyor.
Patent başvurularına ilişkin en çok merak edilen sorular ve yanıtları şu şekilde sıralandı:
1- Patent başvurusu nereye ve nasıl yapılır?
Patent başvurusu için yetkili kurum TÜRKPATENT. Başvuru yapmak isteyenler, “Elektronik Başvuru Sistemi (EPATS)” üzerinden e-Devlet şifresi, elektronik imza, mobil imza ya da internet bankacılığı ile giriş yaparak işlem gerçekleştirebiliyor. Ayrıca gerçek ve tüzel kişiler, Patent ve Marka vekilleri aracılığıyla da başvuru yapabiliyor.
2- Türkiye’de patentlerin tescil süresi ne kadar?
İncelemeli patent sisteminde 20 yıllık koruma için tescil süresi ortalama 2-4 yıl arasında değişiyor. TÜRKPATENT’in hizmet standartlarına göre araştırma talepleri 18 ayda tamamlanırken, 2024’te başlatılan “Acil Patent Araştırma Hizmeti” ile bu süre 30 güne kadar düştü. Şimdiye kadar 760 başvuru bu kapsamda değerlendirildi. Tescil süresi 2023’te ortalama 36 ay iken, 2024’te 30 aya, 2025’in ilk 8 ayında ise 25 aya geriledi.
3- Türkiye’de patent başvuru maliyeti nedir?
Başvuru ücreti 520 lira. Gerçek kişiler için araştırma ve inceleme ücreti 2 bin 20 lira, tüzel kişiler için ise 4 bin 130 lira olarak belirlendi.
4- Dünyada patent başvuru ücretleri ne kadar?
Avrupa Patent Ofisi’nde yaklaşık 6 bin 800 avro, Almanya’da 760 avro, ABD’de 2 bin dolar. Çin’de yaklaşık 35 bin lira, Rusya’da 7 bin lira, İspanya’da ise 1040 avro olduğu kaydedildi.
5- Patent koruma süresi ne kadar?
Patentler, başvuru tarihinden itibaren 20 yıl korunuyor. Faydalı modellerde bu süre 10 yıl olup uzatılamıyor.
6- Patent hakkı hangi durumlarda sona erer?
Patent hakkı; koruma süresinin dolması, patent sahibinin hakkından feragat etmesi veya yıllık ücretlerin ödenmemesi gibi durumlarda son buluyor.
7- Patent devredilebilir mi?
Evet. Gerekli belgelerin sağlanması halinde patent başka bir kişiye devredilebiliyor. Bunun için EPATS üzerinden başvuru yapılması ve sicile kayıt ücretinin ödenmesi gerekiyor.
8- Başvurularda hangi alanlar öne çıkıyor?
TÜRKPATENT’e yapılan başvurularda en çok sağlık alanındaki projeler dikkat çekiyor. Bunu güvenlik ve çevre odaklı buluşlar takip ediyor. Gündelik hayatı kolaylaştıran icatlarla ilgili başvurular da öne çıkıyor.
9- Patent hakkı sahibine ne kazandırır?
Patent sahibi, buluş üzerinde pazarlama ve rekabet avantajı, yasaklama ve durdurma yetkisi, lisans yoluyla kazanç elde etme, devretme, uluslararası koruma (rüçhan) ve ticari tekel olma haklarına sahip oluyor.
10- Türkiye’nin patent alanındaki uluslararası konumu nedir?
Dünya Fikri Mülkiyet Örgütü’nün (WIPO) raporuna göre, Türkiye 24 uluslararası patent otoritesi arasında 1844 raporla dünyada 9. sırada yer aldı. Yerli patent başvurularında ise dünya sıralamasında 12. sırada bulunuyor.
Öte yandan, TÜRKPATENT ile TÜBİTAK işbirliğiyle yürütülen dijital dönüşüm projesi kapsamında, gelecekte yapay zekâ ve otomasyonun patent süreçlerinde daha etkin kullanılması hedefleniyor.
