Türkiye Sağlık Enstitüleri Başkanlığı (TÜSEB) ile Sağlık Bilimleri Üniversitesi (SBÜ) Validebağ Araştırma Merkezi işbirliğinde yürütülen çalışmada, küçük hücre dışı akciğer kanserinde radyoterapi sonrası gen düzeyindeki değişimler araştırıldı.
Deneylerde, “çıplak fare” olarak adlandırılan özel deneklerle akciğer kanseri modelleri oluşturuldu ve tümörler belirli bir büyüklüğe ulaştığında radyoterapi uygulandı. Ardından 48 saat sonra tümör dokuları genetik analiz için incelendi.
“Yeni nesil dizileme (NGS)” ve biyoinformatik analizlerle yapılan çalışmada, yüzlerce gen arasından radyoterapiye bağlı olarak anlamlı değişim gösteren 12 gen tespit edildi. Bu genlerin bir kısmının tümör baskılayıcı, bir kısmının ise bağışıklık yanıtı ve metastaz süreçleriyle ilişkili olduğu belirlendi.
Araştırmada, bazı genlerin radyoterapi sonrası aktifleşerek tedaviye duyarlılığı artırdığı, bazı genlerin ise tümörün kendini koruyup tedaviye direnç geliştirdiği gözlemlendi. Bu bulgu, radyoterapiye karşı tümör savunma mekanizmalarının genetik düzeyde haritalandığını ortaya koydu.
Uzmanlara göre, elde edilen radyogenomik veriler gelecekte kişiye özel radyoterapi planlarının önünü açabilir. Böylece her hastaya aynı doz yerine, genetik profiline göre farklı doz ve kombinasyon tedavileri uygulanabilecek.
Proje koordinatörü Doç. Dr. Serhat Aras, çalışmanın Türkiye’de yeni nesil dizileme tabanlı ilk radyogenomik araştırma olduğunu ve uluslararası bir bilimsel dergide yayımlandığını açıkladı.
SBÜ’den Dr. Tuğba Kul Köprülü ise, RNA-Seq analizleriyle radyoterapi sonrasında aktif ya da baskılanan genlerin ayrıntılı şekilde haritalandığını belirtti.
